Amelsfort

Toen ik begon met genealogie, wilde ik plannen wat te doen, en wat niet. Er bleek al een site te zijn met een grote stamboom van o.a. mijn schoonfamilie, op www.frankvanamelsfort.nl
Ik ken deze Frank van Amelsfort niet, en de Frank die ik wel kende was zeker geen genealoog.  De website was wat anders opgezet dan de mijne, en er waren andere keuzes gemaakt voor het genealogie-deel. Maar ik besloot om geen dubbel werk te doen over mijn schoonfamilie.

Met Kerstmis bracht Annets nicht Eugenie terloops een grote dikke enveoppe met papieren mee, die ze na het overlijden van haar ouders had aangetroffen in hun huis. De inhoud zei haar niet zo veel, en ze dacht dat ik er misschien iets mee kon in de genealogie. De hele scene deed me wat denken aan het Pak van Sjaalman waarvan in het begin van de  Max Havelaar van Multatuli sprake is.

 

Na de kerst ging ik inventariseren. Daar waren:

een formele (huwelijks?)-foto van het echtpaar Van Amelsfort-Emmen, Eugenies overgrootouders. Haar moeder José zal deze mensen nog net gekend hebben (de naam achterop was in haar handschrift),  mijn Annet heeft er alleen een vage herinnering aan.
enkele foto's van één wapenschild. Op een van deze foto's zag je het geschroefd op een piloon, kennelijk van een groot hek. Bovenaan was een stuk hardsteen ingemetseld met het opschrift "Blauwe". Wàt er blauw was zal wel op de piloon aan de andere kant van het hek hebben gestaan. In de omgeving van Tilburg zou het kunnen slaan op "De Blauwe Hoef" aan de weg naar Hilvarenbeek, Binnenkort eens checken...
een foto van hetzelfde wapenschild, als imitatie verdienstelijk geboetseerd en wat minder verdienstelijk met verf ingekleurd.  Dat kwam me vaag bekend voor uit de beginjaren van onze relatie. (Annet stelde zich ooit voor de grap voor als "Van Amelsfort. Ja, van adel". Ik  denk dat dit familiewapen daar een rol in speelde).

 
Hierna kwam er uit de enveloppe een pak papier, van die gladde ouderwetse jaren 60-70 fotokopien. Na sorteren bleek het te gaan om drie pagina's uit Franstalige wapenboeken: over heraldische wapenschilden. Elke kopie in 15-voud. Een papiertje met de herkomst en een vertaling was meegekopieerd Je kunt scans van deze drie vellen in deze PDF bekijken Snippers zijn hieronder ingevoegd

Grand Armorial de France - Henri Jougla de Morenas, MCMXXXIV (=1934), Editions Heraldiques, pag 170. De beschrijving lijkt identiek met de volgende (Rietstap), met wat andere afkortingen gebruikt
Armorial Général - J.B.Rietstap; Den Haag, Uitg. Martinus Nijhoff, 1884(?), Tome 1  pag. 42
Planches de l'Arrmorial général de J.-B. Rietstap, (Rolland, V., 1938) (pag. 367) Dit bevat afbeeldingen van al die wapens.

 

Wat hebben we daarmee in handen? Wat kunnen we er mee? Wat zijn de beperkingen?
Wel, over deze werken en de aueurs is veel op internet te vinden. Zodoende weet ik dat:

1)

de Grande Armorial is een zeer volledig werk wat Frankrijk betreft, voor de tijdelijke onderdelen van Frankrijk onder Napoleon geldt dat minder. Het bevat toch ook veel Nederlandse familiewapens. Hier hebben we alleen de verhaspelde familienaam (d'Amelsvost) , en een formele heraldische beschrijving van het wapen, vaak ook de woonplaats en soms ook met afbeeldingen. Of hij bronnen heeft bewaard weet ik niet. Ze staan er niett bij vermeld.

2)

Rietstap was een Nederlandse ambtenaar, stenograaf van de 2e Kamer. Hij schreef naast die baan wat later HET heraldisch standaardwerk zou worden, in het Frans. Dat was de taal die zijn doelgroep begreep: de mensen met familiewapens d.w.z.  de adel en de gegoede burgerij.  Rietstap probeerde heel Europa af te dekken, inclusief Rusland, inclusief emigranten overzee. Hij riep op om hem gegevens van familiewapens toe te sturen, en dat gebeurde. Echter, Bij dat toegestuurde materiaal waren vaak geen bronvermeldingen gevoegd, en ook van zijn eigen onderzoekingen zijn geen bronnen bekend. Als plaatsnamen niet zijn vermeld is controle op juistheid wel erg moeilijk. Verder was alles gesorteerd op familienaam, dus je kon niet zoeken op bv alle Nederlanders, of Haarlemmers. Afbeeldingen ontbraken, en veel mensen konden konden geen chocola maken van de Franse heraldische terminologie. Ik ook niet.
Hij verzamelde jarenlang, en vond een uitgever die de lange lijst in 5 delen publiceerde. Hij leefde te kort om ook de bruikbaarheid van zijn uitgave te vergroten. Dat gat in de markt werd spoedig afgedekt door andere uitgevers.

* Er verschenen  vertalingen in het Engels, Spaans, Italiaans en Duits, en misschien nog wel meer meer talen
* Er kwamen diverse indexen en dus meer zoekmogelijkheden
* Er kwamen aanvullingen en indexen daarop
* een deel van dit alles is ook hier en daar als database te vinden. Op websites in diverse talen.  Om daar wat aan te hebben moet je liefst enig idee hebben wat wat de structuur van al die uitgaven is en welke selectie in de database opgenomen is (en daarmee wat er ontbreekt)

3)

De belangrijkste aanvulling kwam van vader en zoon Rolland, ook in het Frans..
Zij maakten van de beschrijvingen plaatjes. In Zwart-wit gedrukt, de kleuren vervangen door arceringen. De naam er onder, en netjes in het gelid: 8 regels van 7 kolommen, maakt 56 wapens per plankje (de pagina's noemden ze 'planches', misschien waren het wel houten drukplaten). Monnikenwerk, ga maar na:  deel 1 telt van de eerste  naam  (Van der Aa) tot de laatste (Bührmeister) 366 pagina's, x 56 = 20.472 miniatuurtjes. Ik heb de andere delen (nog) niet gedownload, maar het worden er makkelijk honderdduizenden.
Als je dan die drukplaten hebt, is het relatief makkelijk om tekst er naast te plaatsen, en dan heb je een uitgave voor mensen die de originele Rietstap niet hebben: een nieuwe markt opent zich.

Waarom deze uitweiding over deze boeken?

Een familiewapen in de Rietstap met de naam Van Amelsvoort is niet per definitie met zekerheid een familiewapen van de familie Van Amelsvoort, gezien de werkwijze van Rietstap. De (latere!) Franse Armoire Général heeft ongeveer dezelfde omschrijving (andere afkortingen). Overgeschreven? Dat is niet uit te sluiten.  Foutloos? zeker niet, want de naam is danig mishandeld
Of mijn Annet en haar zus José afstammen van deze Van Amelsvoort moet ook nog blijken.  Als we dat willen nagaan, hebben we de stamboom van mijn schoonfamilie nodig.  Dus ik naar www.frankvanamelsfort.nl.  Die is veranderd, zie ik: Mijn schoonfamilie zie ik niet terug.

 

Ah, Frank heeft in 2018 zijn verzameling persoonsgegevens uitgedund. Zijn reden begrijp ik helemaal: twijfelachtige herkomst publiceren is ongewenst. ----->

Update 13-4-2018 Nieuwe layout. Kwartierstaat flink opgeschoond. Personen zonder bron of met een website als bron zijn zo veel mogelijk verwijderd. Er is een aparte pagina met bronnen toegevoegd.

 

 

Dan komt Het Pak van Eugenie toch weer van pas! Kennelijk heeft haar vader ooit op de website van Frank een paar introductiepaginas van de website uitgeprint, die vind je hier. Even zoeken, en hij had zijn vrouw José gevonden en bijna 20 rechtstreekse voorvaders. Eén persoon per pagia, en die heeft hij allemaal afgedrukt.  Een stamreeks heet dat.  Daarna in de grote enveloppe gestopt, voor ooit...
Ooit... ,  dat was nu!  Ik heb de prints gescand in deze PDF.  Onze generatie staat achteraan. Ik vermoed dat de volgorde niet 100% correct is, maar dat komt wel goed.
Voor een familiestamboom is zo'n stamreeks zonder bronnen nogal summier, dus op het genealogiedeel van deze site zal ik toch ook mijn schoonfamilie eer aandoen binnenkort.

Mijn schoonvader heette Johannes Baptist. Er was in de gevonden stamreeks zowel in de 18e als de 19e eeuw een Johannes Baptist.
In de kwartierstaat van Frank is de eerste Johannes Baptist een van deze twee, geboren in 1767. Frank is dus wel familie, maar héél verre familie. Mijn eerste idee, dat hij een zoon zou kunnen zijn van Annets oom Frans klopt niet.

Genoemde Johannes Baptist uit 1767 heette als enige  Van Amelsvoort, Zijn ouders en broers en zussen voerden een breed dcala aan verbasterde namen.
Als er geen fouten in de stamreeks zitten  zal Eugenie en haar familie afstammen van deze Van Amelsvoort. Ik verwacht eigenlijk geen fouten, en dat moet nu veel makkelijker te verifieren zijn dan toen Frank Van Amelsfort de archieven doorspitte.

Of het vermelde wapen van hem was zal echter niet zo makkelijk verifieerbaar zijn. Stay tuned!

 

Tenslotte nog "Twee dingen", zoals Joop Den Uijl zou zeggen:

1. Ook Rietstap heette Johannes Baptist 😊
   
   
2.  Een pakkende titel voor een webpagina hoef je niet altijd te uit je duim te zuigen: deze kwam gewoon per post.  Het pak van Eugenie bleek 50 jaar geleden verstuurd vanuit de Haagse Sinaasappelstraat.

 

 

Versie 1 oudejaar 2024